دوره دوم زندگی افشین قطبی در فوتبال ایران آغاز شد. دوره اول که کمی طولانی نیز شده بود، در همدان به پایان رسید، دوره ای که کبک قطبی خروس می خواند و بدون شکست ماندن سرخپوشان، حاشیه امنیت مناسبی برای او ایجاد کرده بود.
سرمربی پرسپولیس برای اولین بار «سرمربیگری» را تجربه می کرد، آن هم در سرزمین مادری اش که البته سال ها از آن دور بود و طبیعتاً با فضا، قوانین و آداب و رسوم خاصش بیگانه. البته انتقاداتی که در دوران شکست ناپذیری پرسپولیس به قطبی وارد می شد، گرچه برایش عجیب می نمود اما سبب شد تا حدودی حساب کار دستش آید که اینجا چه خبر است.
شاید وی در هفته های اخیر، بیشتر از قبل خود را آماده باخت و تبعاتش کرده بود و با این تفاسیر حال باید منتظر ماند و دید که افشین خان از این به بعد چگونه رفتار می کند. امروز یا بهتر بگوییم از زمانی که محسن ترکی به نشانه اعلام پایان بازی پاس- پرسپولیس در سوت خود دمید، ماه عسل قطبی به پایان رسید، ماه عسلی که روزهای پایانی اش چندان هم برای او شیرین نبود.
نفراتی چون شیث رضایی و نیکبخت، همچنین مرزبان و تا حدودی استیلی- آن طور که نزدیکان به پرسپولیس حکایت و روایت می کنند- در دوران بی شکست بودن تیم و صدرنشینی بلامنازعش در لیگ هفتم، لحظات تلخ و آزاردهنده ای را برای آقای سرمربی رقم زدند اما در عین حال قطبی خیلی هم نباید از این اتفاق ناراحت و دل چرکین باشد، چرا که مطمئناً زین پس آثار این آمادگی اجباری را خواهد دید. روزهای سختی در انتظار افشین قطبی است و پیرو مطلبی که ? ، ? هفته قبل با تیتر «وای به حالت قطبی اگر پرسپولیس ببازد» نوشتیم، باید عنوان کنیم این ایرانی ناآشنا با فوتبال ایران، از این به بعد یکی از سخت ترین دوران زندگی شخصی و ورزشی اش را سپری خواهد کرد.
در اینجا یعنی ایران، نفراتی که به هر دلیل موفق هستند- می خواهد موفقیتشان شانسی و اتفاقی باشد یا با پشتوانه و حاصل تیزهوشی و برنامه ریزی هایشان- بیشتر از سایرین در معرض دید قرار دارند. این مهم که از آن سخن گفتیم، شاید تا امروز برای افشین قطبی روشن و عیان شده باشد اما ثابت شدنش هم خیلی اهمیت ندارد، بلکه عملکرد و واکنش وی از این به بعد از بیشترین درجه اهمیت برخوردار است.
قطبی به واسطه حضور در سطح اول مربیگری فوتبال دنیا و کار کردن با افرادی چون هیدینک، ادوکات، وربیک و ... به عنوان یک چهره حرفه ای و شناخته شده وارد ایران شد. صحبت های وی در این چند ماه و مصاحبه های مختلفش نیز بر این مهم تأکید داشت که با یک حرفه ای طرف هستیم اما این حرفه ای بودن نگاه ها را بیش از پیش متوجه قطبی کرده و حالا که پرسپولیس اولین شکست فصل را که در نوع خود مفتضحانه هم بوده- به لحاظ دریافت ? گل و اخراج شدن ? بازیکن این تیم- تجربه کرده، همه منتظرند تا ببینند این مربی که همواره دم از حرفه ای و بین المللی بودن می زند، از این به بعد چگونه عمل می کند و آیا می تواند به راحتی تیمش را از بحران خارج کند یا نه، خودش نیز به همراه شاگردانش در آن غوطه ور می گردد؟
پرسپولیس در شرایط بسیار بدی بسر می برد. اولین باخت آنها، معادل بوده با از دست رفتن یکی از ? جامی که قطبی بارها عنوان کرده بود هر دویش را می خواهد. حالا این پرسپولیس با آن همه سر و صدا و القابی همچون بین المللی بودن تنها می تواند به یک جام برسد.
تازه این یک جام هم خیلی دم دست نیست و اگر سپاهان موفق شود در دیدار پیش رو با سرخپوشان به برتری دست یابد، شانه به شانه آنها در انتظار نیم فصل دوم خواهد نشست، آن هم در شرایطی که پرسپولیس به سبب تجربه کردن دومین باخت فصل و ترس از نرسیدن به دومین جام در میان این همه هیاهو، از لحاظ روحی، روانی افت شدیدی خواهد کرد. دستیار قطبی به دستور وی اخراج شده و حرف و حدیث های فراوانی نیز در مورد شیث و نیکبخت به گوش می رسد.
استیلی هم به واسطه رابطه مطلوبی که با مرزبان دارد، مطمئناً از شرایط امروز راضی نیست و اخراج ? بازیکن در یک بازی نیز حکایت از ناآرام بودن فضای حاکم بر پرسپولیس و عصبی و ناراضی بودن بازیکنانش می کند. از سوی دیگر باخت به پاس همدان به خیلی ها جرأت می دهد بیش از پیش از قطبی انتقاد کنند و عملکرد وی را زیر سؤال ببرند. در این شرایط افشین قطبی چگونه رفتار خواهد کرد؟ آیا او که در تمام دوران فعالیتش در خارج از ایران به عنوان دستیار، آن هم در فضای تئوریک نه عملی به کار مشغول بوده، می تواند پرسپولیس را جمع و جور کند و به مسیر قبلی بازگرداند؟
مطابق با آن اصل رایج در جامعه که چند خط قبل تر بدان اشاره کردیم، قطبی از امروز تحت شدیدترین انتقادات قرار خواهد گرفت، حتی اگر تیمش روی کاغذ موفق ترین تیم فوتبال باشگاهی ایران در فصل جاری باشد. خیلی ها می خواهند ثابت کنند قطبی آن قدرها هم که می گویند بزرگ و کاردرست نیست و اسم و رسمش خیلی بیشتر از توانایی هایش می باشد- که شاید هم فرضیه درستی باشد- و این، کار قطبی را دشوارتر از دشوار می کند.
فصل دوم زندگی افشین قطبی در فوتبال ایران شاید سخت ترین ایام را برای او در دفتر خاطراتش ثبت کند. او وقتی سرنوشت نفراتی چون قلعه نویی، دایی و ... را که بعد از کسب موفقیتی بزرگ، کمی لغزیدند و به همین خاطر تحت فشارها و انتقادات بسیاری قرار گرفتند، مرور می کند، بیشتر به خود می لرزد و به معنای واقعی و آن طور که باید، حساب کار دستش می آید که اینجا چه خبر است. قطبی زین پس روی تیغ راه می رود و کوچکترین لغزشی کارش را یکسره خواهد کرد. مهمترین سؤال در شرایط کنونی این است که آیا او جان سالم به در می برد یا ...؟
سکانس دوم فیلمنامه قطبی- پرسپولیس در همدان و از باخت مقابل پاس کلید خورده و باید منتظر ماند و دید در نهایت چه سرنوشتی نصیب افشین قطبی خواهد شد...
بیاموز اندیشیدن را ، نه اندیشه ها را
به زبان اجازه نده که قبل از اندیشه ات به راه بیفتد
هیچ کار بزرگی بدون فکر بزرگ انجام نمی گیرد
بدبختی آدمی از جهل نیست ، از تنبلی است
در خلوت آنچنان زی که در جمع هستی
اگر به جایی رسیدی فراموش نکن از کجا شروع کردی
انسان بزرگ منش به خودش سخت می گیرد و انسان تنگ نظر به دیگران
برای خندیدن یا ابراز شادی کردن منتظر کسی نباش
مگذار که ایده های دیگر افراد شکل دهنده کیستی تو باشند
امروزه کسانی که به گونه ای با ورزشکاران سرو کار دارند به خوبی می دانند که بهره گیری از زحمات توان فرسای ورزشکار و مربی به پیروی از اصول علمی و انضباط و جدیت در بکارگیری یافته های علمی وابسته است .
بنابراین نوشته حاضر با هدف کمک به مربیان و ورزشکاران شیفته ی پیشرفت و موفقیت، با یک ساختار کاربردی و در همان حال ساده برای انتقال برخی مفاهیم علم و تمرین و آمادگی جسمانی تهیه شده است .
آشکار است که با توجه به گستردگی موضوعات آمادگی جسمانی و علم تمرین، پرداختن به همه ی مفاهیم امکان ندارد. بنابراین منتخبی از مفاهیم برای شما برگزیده شده است و هر مفهوم نیز به صورت گذرا بررسی شده .
امیدواریم بسط و تحلیل مفاهیم در جزوات دیگری انجام شود. روشن است که تایید این نوشتار با بحثهای گروهی (در کلاس های تخصصی و جلسات مشورتی) دو چندان خواهد شد .
مفهوم اول، علم تمرین
علم و تمرین زاییده ی همه ی اطلاعات علمی درباره ورزش و تمرین است. این اطلاعات همراه با تجربه و دانش مربی ورزشکار، به مربی کمک می کند تا برنامه تمرینی موثری برای بالا بردن سطح آمادگی ورزشکار طراحی و اجرا کند .
بهتر آنست که همگی به مفاهیم زیر توجه کنیم و آنها را به کار بندیم :
1- علوم تمرین: برای تحقق اهداف تمرین، باید یافته ها و فن های چند شاخه از علم را به کار گرفت، تغذیه، روان شناسی، مدیریت، فیزیولوژی، بیومکانیک و بیوشیمی، ... بنابراین علوم تمرین، یعنی در مجموعه دانش هایی که برای رسیدن ورزشکار به اوج عملکرد مورد نیاز است. مربی باید با علوم تمرین آشنا باشد و تا حد امکان از یافته های آنها بهره گیرد، ولی انجام دادن وظیفه ی متخصص تغذیه، روان شناسی یا دیگر متخصصان را کسی از او انتظار ندارد .
2- طرح برنامه تمرین: برای تحقق اهداف تمرین باید برنامه ای نوشت که در آن هر چه مربوط به افزایش توانایی های جسمانی، مهارتی و روانی ورزشکار است، منظور شده باشد، امکان ارزیابی ورزشکار را نیز فراهم می کند و به اوج عملکرد ورزشکار در مسابقه بینجامید. امروزه در ایران علم تمرین را بیشتر به جای طرح تمرین به کار می گیرند .
3- بدنسازی و آمادگی جسمانی: بخشی از آمادگی ورزشکار که در برنامه نیز پیش بینی می شود، بهبود عواملی چون قدرت، سرعت، استقامت و ... است، این مفهوم بخشی از علوم تمرین است و نه همه آن که پیشتر به آن پراخته شد .
مفهوم دوم، آمادگی
توانایی سازگاری با یک رفتار مشخص سازگاری نامیده می شود. یک برنامه ی منظم تمرین که مبنای علمی داشته باشد، چارچوبی برای آمادگی ورزشکار است. بنابراین علم تمرین می تواند مکمل دانش مربی برای کمک به او در طرح برنامه های آمادگی ورزشکاران در هر سطح باشد. پیشرفت های ورزشی در گرو رسیدن به سطح بالاتر آمادگی است و هدف علم تمرین، افزایش آمادگی با طراحی برنامه ی مناسب تمرین است .
مفهوم سوم، تمرین
این مفهوم به فعالیت منظم و برنامه داری گفته می شود که با هدف بهبود عملکرد ورزشکار انجام می شود. در واقع تمرین انجام فعالیت هایی است که قابلیت سازگاری بدن در برابر فشارهای وارد شده را به تدریج و پیوسته افزایش می دهد با این تعریف تمرین فرایندی تدریجی و آهسته است. و در آن هیچ گونه تعجیلی مجاز نیست. اگر تمرین به خوبی انجام شود به تغییرات آشکاری در بافتها و دستگاههای بدن می انجامد که آن نیز خود به بهبود عملکرد در ورزش خواهد انجامید .
برای بیان دقیق مفهوم تمرین باید به نکات زیر توجه داشت :
1- تمرین باید موجب توسعه ی همه سویه شود، یعنی استقامت، قدرت، سرعت، انعطاف و هماهنگی را بیشتر کرده و بدن ورزشکار را از توسعه ای هماهنگ برخوردار سازد. این ویژگی به عنوان شالوده ی عملکرد بهتر همه ی ورزشکاران در رشته های گوناگون شناخته می شود و برای همه ی آنها است .
2- تمرین باید موجب توسعه ی بدنی ویژه ی هر رشته ورزشی شود، یعنی موجب پیشرفت عوامل گوناگون آمادگی شود که هر رشته ورزشی خاص به آنها نیاز دارد. در هر رشته ی ورزشی خاص چه عواملی هستند ؟
قدرت مطلق یا نسبی توده ی عضلانی یا انعطاف؟ ... ؟ این ویژگی تمرین موجب می شود که ورزشکار توانایی اجرای آسان و روان همه ی حرکات ویژه ی رشته ی مورد نظر خود را بدست آورد .
3- تمرین باید توانایی اجرای همه ی فنون لازم را افزایش داده یک اجرای مناسب همراه با بهره وری، بیشترین سرعت ممکن، بالا سطح تولی نیرو، کمترین اثر پذیری از شرایط ناخواسته و صحیح ترین حرکات را ممکن کند .
4- تمرین باید عامل تاکتیک را نیز فرا گیرد، یعنی مناسب ترین تاکتیک را که بر خواسته از توانایی های هر ورزشکار است شامل می شود و همچنین راهکار ورزشکار را برای رو به رو شدن با شرایط مسابقه بهینه کند، بنابراین در طول تمرین، به راهکارهای گوناگونی می توان توجه کرد که با در نظر گرفتن اهداف ورزشکار، استفاده خواهند شد و به تکامل خواهند رسید .
5- تمرین باید ابعاد روانی را نیز در بر گیرد، زیرا برای بهبود عملکرد و اجرای ورزش، آمادگی روانی ورزشکار نیز لازم است. عواملی چون بهبود انضباط، پشتکار و پایداری، خواستن، اعتماد به نفس، انگیزه و میل و رغبت بخشی از تمرین به شمار می آید .
6- تمرین باید توانایی گروهی را در نظر بگیرد. یعنی در ورزشهای گروهی آمادگی گروهی هدف تمرین است. هماهنگی در آمادگی بدنی، فنی و تاکتیکی گروه نقش اصلی را در موفقیت داراست .
